العلیم الحکیم، الحمد لله خالق الکل و هادی السبل و الصلوه و السلام علی افضل الرسل و الکل فی الکل و آله المعصومین. من الخطا و الزلل فی العلم و العمل اما بعد فیقول افقر خلق الله الغنی محمد الشهیر بشمساء الجیلانی رساله مفرده فی اثبات ان علم الواجب...بالاشیاء قبل وجودها...اعلم ان العالم بالغیر قسمان احدهما العالم الذی یکون علمه زائد اعلی ذاته... .
متن يادداشت
...البرهان علی ان الاول من الصفات السلبیه بالنسبه الی ساحه عزه جل شانه و الثانی من الصفات الثبوتیه الکائنه الثابته فی مرتبه ذاته بذاته مع قطع النظر عن کل ماعدا ذاته تمت الرساله سنه ۱۲۲۰.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
نستعلیق و قلمهای مختلف.
متن يادداشت
اصفهانی نازک.
متن يادداشت
تیماج قهوهای (قبل از مرمت، جلد نسخه پارچهای چیت گلدار زمینه گلی بوده و در جلد ۵ (چاپ اول) ص ۴۰۹ چنین آمده است).
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۶۰۸- ۲۶۰۹.
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
نک: ذریعه، ۱۵/ ۳۲۵؛ دانشگاه، ۳/ ۳۰۷- ۳۰۸.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
وی در این رساله برای علم سه قسم یاد کرده حصولی و حضوری و قسمی دیگر (که نامی برای آن یاد نکرده) و علم باری تعالی را از قبیل سوم و به معنی «مایترتب علیه الانکشاف» دانسته و حقیقت را نیز همین میداند. وی میگوید علماء فلاسفه این قسم سوم را نشناختهاند زیرا آن که را شنیده و با آن آشنا بودهاند همان حصولی و یا حضوری و لذا قسم سوم از ذهن آنان دور افتاده و تمام اشکالات و مباحث معضله مسئله علم واجب از همین عدم تصور قسم ثالث برای علم ناشی شده. از جمله خطاهای ناشی از این نکته را اثبات علم تفصیلی و علم اجمال برای باری میداند و گوید علم اجمالی علم ناقص است و اثبات آن برای واجب ناروا است.
متن يادداشت
شمساء در پایان رساله گوید: «تحقیقی که در باب علم کردم در حقیقت شرح حدیثی است که در کافی از صادق (ع) روایت است که کان الله و لا شیء غیره و لم یزل عالما بما یکون فعله به قبل کونه کعلمه به بعد کونه».
متن يادداشت
نگارنده گمان دارد که شمسا اصل سخن خود را از استاد خود میرداماد گرفته، زیرا میر در رساله مختصری که در این باب نوشته (و جزء رسالههای همین دفتر خواهیم شناخت) برای علم معنی یاد کند که یکی از آنها «مبدا انکشاف علوم» است و علم را به همین معنی از صفات باری و عین ذات او میداند. میرداماد در توضیح سخن خود چنین گوید: «فالاثر المترتب علی منشا الانکشاف فینا مرتب فی الواجب تعالی علی نفس ذاته فیکون ذاته بهذا الاعتبار علما و عالما و علمه بهذا المعنی لا یکون عین معلوماته الممکنه المعلوله بل عین احد معلوماته و هو ذاته».
متن يادداشت
درباره علم اجمالی حق میگوید علم اجمالی حق علم کامل و کمالی بالفعل است و آن چنان که توهم شده بالقوه نیست.
متن يادداشت
شمسا رسالهای دیگر بر همین اساس که در این رساله تاسیس کرده نوشته و آن را با سخنان ائمه (ع) سازگار ساخته هم چنان که در این رساله به اجمال آورده و ما بدان اشارت کردیم. رساله مزبور در دانشگاه با ش ۱۵/ ۹۲۶ موجود است اما در ذریعه نیامده رساله حاضر نیز در دانشگاه با ش ۲/ ۳۰۴ وجود دارد.
متن يادداشت
در ذیل نسخه دانشگاه اضافهای است از شمسا که وی در آن به نام خود و نام رساله تصریح کرده و نوشته در ۱۰۴۸ق در مکه از تالیف آن فراغت یافتم.
متن يادداشت
شمسا در یکی از نسخهها (ش ۳/ ۱۷۰۱) نیز از این رساله با نام رساله برهانیه یاد کرده.