در دیباچه این دیوان نام این شاعر جوزا تخلص ابوتراب بن حسن حسینی تصریح گردیده. از بیانات وی به دست میآید که در یکی از دهات نطنز (چشمه نام) میزیسته و آرزو داشته که غزلیات وی چون غزلیات خواجه حافظ مورد تفال گردد، از این رو آنها را مرتب به حروف تهجی بر حسب ردیفها نموده و «دلگشا» نام نهاده.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
فرنگی.
متن يادداشت
تیماجی.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۴۸۶-۱۴۸۷.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
برای نشان دادن طرز شعر و مقام مرتبه شاعر بهتر این دیدم که چند بیت از مقدمه آن را در اینجا بیاورم و زبان دربندم.
متن يادداشت
اینکه ما گفتیم وی را دلگشا/ بهر تقبیح ضمیر مادعی
متن يادداشت
اول ار بگشودنش خواهی اگر/ شرح احوالی بگوید از وفا
متن يادداشت
هم سلام و هم تحیت بایدت/ گفتن از بهر علی مرتضا
متن يادداشت
پس زبان بگشا به آواز جلی/ با تولای شه دین لافتی
متن يادداشت
گوی آیات همه ناد علی/ پس تفال زن به نظم دلگشا
متن يادداشت
گر به انصاف اندرین آری تو دست/ رحمتی خواهی فرستادن بما
متن يادداشت
مدتی از آنکه جوزا روز و شب/ خون دل خورد است در عین جفا
متن يادداشت
کین بماند یادگارش در جهان/ خود بود مستغرق فیض خدا
متن يادداشت
از بیانات دیباچه بر میآید که شاعر جز مندرجات این نسخه از دیوان (۳۵۰۰ بیت) اشعاری داشته.
متن يادداشت
این نسخه بنابر تصریح در ص ۸ در ماه رجب سال ۱۲۸۷ق. آغاز نگارش آن بوده و چنانکه از مندرجات پشت صفحه نخستین و حاشیه ص ۲۹۸ نسخه به دست میآید در ۱۲۸۸ق. در دست خود شاعر بوده و ابیات و قصائدی بر آن افزوده و شاید همه نسخه نیز خط خود شاعر باشد و مندرجات آن عبارت است از ترکیب بند (ناقص) ص ۱-۲، ۲. دیباچه ص ۳-۸، ۳. قصیده ص ۸، ۴. غزلیات ص ۲۷۹-۲۷۳، ۵. ترجیعات ص ۲۷۵-۲۸۸، ۶. رباعیات ۲۸۸-۲۹۷، ۷. فردها ۲۹۸-۲۹۹ و نسخه از آخر افتادگی دارد و ابیات موجوده در آن در ح ۳۵۰۰ بیت است.