عنوان

اختیار انسان از منظر قرآن و فیلسوفان

فارسی

اختیار انسان از منظر قرآن و فیلسوفان

جعفر انوارى

قم

پاييز/ 1393

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره

موضوع جبر و اختیار انسان یکى از مهم ترین موضوعات در قلمرو تفسیر و فلسفه به شمار مى رود که در گذر تاریخ، همچنان مورد پژوهش اندیشمندان بوده است. برخى از آنان انسان را موجودى مجبور پنداشته اند، ولى جمهور آنان بر دیدگاه اختیار انسان پافشارى دارند. آیات قرآن نیز به دو دسته تقسیم مى پذیرند: دسته اى جبرنمایند و دسته اى دیگر به گونه اى روشن اختیار را ثابت مى کنند. فیلسوفان براى اثبات دیدگاه اختیار، از ادله عدالت و حکمت الهى بهره گرفته اند. در این میان دیدگاه اختیار با چالش هایى روبه رو شده که بارزترین آنها مسائل مربوط به قضا و قدر و علم پیشین الهى به افعال اختیارى انسان است که برخى در برابر آنها با اظهار عجز از پاسخ و پذیرش ایراد، دیدگاه جبر را برگزیده اند. از سوى دیگر در گفتار مفسران و فیلسوفان پرشمارى نیز این موضوعات به گونه اى صحیح تبیین یافته و سخن مخالفان در بوته نقد نهاده شده است. بدین ترتیب پایه هاى دیدگاه اختیار انسان استوار مانده و هرگونه غبار ایراد و اشکال از چهره این دیدگاه برطرف شده است.

جبر و اختیار در قرآن;علم ازلی خداوند;جبر و اختیار;جبر;قضا;قوانین کلی الهی;اختیار انسان;انسان شناسی;

علم فعلی;اصل علیت;کسب;نظام عمومی علیت;معتزله;اولویت;وجود ربطی انسان;توحید افعالی;جنبه سیاسی جبر و اختیار;اراده طولی;مساوقت وجود و ضرورت;محدودیت علم خداوند;اشاعره;نظریه امر بین امرین;جهمیه;قدریه;نظریه تفویض;

مقاله;