عنوان

تعیین نوع آلاینده ها، میزان گسترش و منشا آلودگی های نفتی در حوضه آبگیر چشمه کارستی سرخون، شهرکرد

Number

پ۲۷۳۹۰

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

تعیین نوع آلاینده ها، میزان گسترش و منشا آلودگی های نفتی در حوضه آبگیر چشمه کارستی سرخون، شهرکرد

First Statement of Responsibility

عرفان ویسی

Name of Publisher, Distributor, etc.

علوم طبیعی

Date of Publication, Distribution, etc.

۱۴۰۱

Specific Material Designation and Extent of Item

۲۳۱ص.

Accompanying Material

سی دی

Dissertation or thesis details and type of degree

کارشناسی ارشد

Discipline of degree

زمین شناسی گرایش آب زمین شناسی

Date of degree

۱۴۰۱/۰۶/۳۰

Text of Note

چشمه سرخون در مجاور شهر سرخون واقع در شهرستان اردل استان چهارمحال‌وبختیاری، با دبی متوسط 5/2 مترمکعب در ثانیه یک چشمه کارستی باکیفیت بالای آب برای مصارف مختلف شرب، کشاورزی و صنعتی است که از آهک‌هایی موسوم به ایلام -سروک خارج می‌گردد. گزارش مشاهده آلودگی نفتی این چشمه از سال 1390 منجر به تنش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی در منطقه شده است. بر اساس اولین یافته‌های این پژوهش گسل‌‌های مهمی در منطقه و در مسیر چشمه سرخون وجود دارد که یکی از آنها در دره منتهی به چشمه است و احتمالاً نقش مهمی در انتقال آب زیرزمینی و آلاینده‌های نفتی در مسیر جریان داشته است. سرعت جریان آب زیرزمینی در محدوده حوضه آبگیر چشمه حدود ۵۰۰ متر در روز بوده و نشان‌دهنده توسعه کارست از نوع مجرایی است. آنالیز نمونه آب چشمه سرخون نشان داد که آلودگی چشمه سرخون مربوط به ترکیبات نفتی محلول به‌ویژه BTEX است.در ادامه پروژه علاوه بر تداوم نمونه‌برداری‌ها از آب چشمه، وضعیت گسل‌های و لایه‌های زمین‌شناسی در محدوده بالادست چشمه مورد بررسی قرار گرفت و پروفیل‌های زمین‌شناسی برای اطلاع از وضعیت زیرزمینی لایه‌بندی‌های زمین‌شناسی تهیه شد که نتایج کارست هیدرولوژی منطقه وجود قابل‌توجهی از سینکهول‌ها، انواع کارن و غارهای متعدد و دره‌‌هایی کارستی را نشان داد که می‌توان گفت که منطقه کارستی سرخون از سیستم مجرای تبعیت می‌کند و کارست را پیشرفته دانست. عملیات ژئوفیزیک در حوضه آبگیر چشمه انجام گرفت که با استفاده از روش ژئوالکتریک جمعاً تعداد 51 سونداژ شامل 26 مدل‌سازی ژئوالکتریکی و 3 پروفیل شبه مقطع در جهت چشمه سرخون انجام شد و مقاومت‌های ویژه جهت تهیه نقشه‌های هم مقاومت عمق‌های مختلف استخراج گردید. با سونداژ ژئوالکتریک برداشت شده و باتوجه‌ به زمین‌شناسی منطقه برآوردی از لایه‌بندی زمین و بهبود نقطه حفاری به دست آمد. با استفاده از نتایج مطالعات ژئوالکتریک و ردیابی رنگی در محدوده موردمطالعه مشخص شد که جهت آب زیرزمینی از شمال (تلمبه‌خانه گندمکار) به جنوب (چشمه سرخون) است که با توجه جهت جریان و موقعیت چشمه سرخون و منابع آلودگی احتمالی موجود در محدوده تعداد شش حلقه چاه پایش به عمق حداکثر 250 متر حفر گردید بر اساس حفارهای انجام شده عمق آب زیرزمینی در محدوده دره خرسان از 45 متر تا 175 متر متغیر است و یک آبخوان با آبدهی بالا در محدوده وجود دارد.که بعد از حفاری چاه‌های پایش و نمونه‌برداری و آنالیز نمونه‌ها مشخص شد که وجود مواد نفتی در سه حلقه از چاه‌های حفاری شده اول، دوم و سوم محرز گردید و مواد نفتی تشخیص داده شد از جنس مواد نفتی موجود در آب چشمه است. با نمونه‌برداری از آب چاه قبل از شستشو و بعد از شستشو چاه‌ها مشخص گردید که بیشترین آلودگی در چاه P2W بعد از شستشو چاه با مجموع BETX ، PPM 6/0 بوده است با توجه به نتایج نمونه برداری از آب چاه های یک، دو و سه مشخص گردید آلودگی نفتی حدود 3 کیلومتر ازمحل شکستگی خط لوله را آلوده کرده و به طور مشخص وارد آبخوان شده است. مجرای حرکت آلودگی به گونه ای بوده است که از مسیر چاه‌های شماره 4 و 5 عبور نکرده است. این مجاری متفاوت تغذیه کننده چشمه توسط تغییرات غلظت آلاینده در دهانه های چشمه تایید می شود. همچنین در چاه شماره 6 که نزدیک ترین فاصله را از چشمه داشته و به دلیل اختلاف ارتفاع بالا بیشترین گرادیان هیدرولیکی را نسبت به مظهر چشمه دارد. به طوری که فاصله افقی این نقطه از مظهر چشمه ‌‌‌‌‌‌‌1200متر و اختلاف ارتفاع آن150 متر می باشد که گرادیانی معادل 125/0را ایجاد می کند.طبق نتایج آنالیزهای نفتی نمونه آب در چاه ششم مشخص گردید که چاه حفاری شده در مجاورت شکستگی سال 68 آلوده می‌باشد. به دلیل اینکه مواد آلاینده در آبخوان حل شده‌اند عملیات پاک‌سازی یک فرایند زمان بر بوده و بین 5 تا 10 سال طول خواهد کشید که امکان انجام پاک‌سازی به روش پمپاژ و تصفیه وجود ندارد و از نظر فنی و اقتصادی روش زیست پالایی پیشنهاد می‌شود.

Text of Note

Sarkhon Spring, located in the vicinity of Sarkhon city, located in Ardel city, Chaharmahal, and Bakhtiari province, with an average flow rate of 2.5 cubic meters per second, is a karst spring with high-quality water for various drinking, agricultural, and industrial purposes, which comes out of limes known as Ilam-Sarvak Formation . This spring's oil pollution observation report has led to regional environmental and social tensions since 2012. This project was conducted to determine this spring's origin, expansion, and cleaning possible method. According to the primary findings of this research, there are essential faults in the area and on the path of the Sarkhon spring. One is located in the valley leading to the spring, which probably plays a vital role in transferring the groundwater and oil pollutants along the flow paths. The speed of groundwater flow in the catchment area of spring is about 500 meters per day, which indicates the conduit form development of karsts. The analysis of the water sample of Sarkhon spring showed that the pollution of Sarkhon spring is related to soluble petroleum compounds, specifically BTEX. In the next stage, in addition to preparing spring water samples, the conditions of faults and geological layers in the upstream area of the spring were investigated. Furthermore, geological profiles were prepared to provide information about the underground state of geological stratifications. The karst hydrology results of the area showed a considerable number of sinkholes, karens, and cavities. It showed numerous karst valleys, which can be said that the karst area of Sarkhon follows the channel system, and it is considered that the karst is well developed. Geophysical operations were carried out in the spring catchment area. Fifty-one soundings were carried out using the geoelectric method, including 26 geoelectric modeling and three quasi-sectional profiles. They were carried out in the direction of the Sarkhon spring, and special resistivity were extracted to prepare resistivity maps for different depths. By applying geoelectric sounding and according to the area's geology, an estimation of the layering of the land and the improvement of the drilling point was obtained. Using the results of geoelectrical studies and color tracking in the studied area, it was determined that the direction of the groundwater is from the north (Gandomkar Pump Station) to the south (Sarkhon Spring). According to the direction of the flow and the location of the spring of Sarkhon, as well as the possible sources of pollution, six wells were dug to a depth of approximately 250 m. Based on the excavations, the depth of the groundwater in the Khersan valley ranges from 45 meters to 175 meters, and an aquifer with a high level of potential storage was observed in the study area. After drilling the monitoring wells, collecting samples, and analyzing them, it was determined that the presence of petroleum substances was detected in the three first dug wells. Besides, the petroleum substances were the same type in the spring water. Collecting samples of the water before and after washing the wells revealed that the most pollution in the P2W well was after washing it, with a total BETX of 0.6 PPM. According to the results of the sample analysis of water from wells numbers one, two, and three, it was found that the oil pollution has contaminated the water for about 3 km away from the place of the pipeline rapture and has entered into the aquifer. Probably, the movement conduit of pollution was such that it did not pass through the path of wells number 4 and 5. These distinct channels, which feed the spring, are confirmed by the changes in pollutant concentration in the spring water. Because of its height difference, well number 6, which is the closest to the spring, has the highest hydraulic gradient compared to the spring level with a gradient about 0.125 confirm that the main pollutant in the spring comes from this point that has been experienced a leakage in year 1988 . Since the pollutants are dissolved in the aquifer, the cleaning operation is time-consuming and will take between 5 and 10 years. Also, it cannot be cleaned by pump and treat method, and the bioremediation method is the best choice from a technical and economic point of view.

Variant Title

Determining the type, distribution and source of oil pollutions in the catchment area of Sarkhon karstic spring, Shahr-e-kurd, Iran

Entry Element

‏ویسی،

Part of Name Other than Entry Element

عرفان

Relator Code

تهيه کننده

Entry Element

واعظی هیر،

Entry Element

زرینی،

Part of Name Other than Entry Element

عبدالرضا

Part of Name Other than Entry Element

غلامرضا

Dates

استاد راهنما

Dates

استاد مشاور

Entry Element

‏ تبریز