ارزیابی کیفیت زندگی شهری مبتنی بر پراکندگی جغرافیایی پارامترهای جمعیتی
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Place of Publication, Distribution, etc.
تهران
PHYSICAL DESCRIPTION
Other Physical Details
۵۰۱ ص.
NOTES PERTAINING TO TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Text of Note
محمد طالعی
DISSERTATION (THESIS) NOTE
Dissertation or thesis details and type of degree
کارشناسی ارشد
Body granting the degree
صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
Date of degree
۱۳۹۴
Discipline of degree
سیستم اطلاعات مکانی
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
کیفیت زندگی میزان توانمندی محیط برای فراهم آوردن و پاسخگویی به نیازهای مادی و معنوی افراد جامعه میباشد؛ که دربرگیرندهی مفاهیم همچون رفاه فردی (سلامت، بهداشت و درمان)، رفاه اجتماعی (امنیت، کیفیت محیط و...) و عدالت فضایی (دسترسی و توزیع یکسان خدمات و تسهیلات شهری) میباشد. شاخص کیفیت زندگی شهری بهعنوان یک مفهوم کلیدی و ابزاری کارآمد برای رتبهبندی مکان، شناسایی و مستندسازی علل اختلاف طبقاتی موجود در شهرها همواره موردتوجه مدیران و برنامه ریزان شهری بوده است. مبنای ارزیابی بسیاری از مطالعات کیفیت زندگی شهری بر اساس دو رویکرد عینی و ذهنی انجام میگیرد. رویکرد عینی مبتنی بر شاخصهای محیط فیزیکی و اجتماعی کیفیت زندگی و رویکرد ذهنی مبتنی بر دیدگاه ساکنین و میزان رضایت آنها از کیفیت زندگیشان میباشد. با توجه مطالب بیانشده این پایاننامه باهدف ارزیابی کیفیت عینی زندگی شهری و شناخت ابعاد و شاخصهای مٶثر بر آن در منطقه ی 5 شهرداری تهران پیاده سازی شده است. شاخصهای شناساییشده در این پژوهش بهمنظور ارزیابی بعد مکانی کیفیت زندگی شهری شامل سه بعد اجتماعی اقتصادی، زیستمحیطی و عدالت فضایی میباشد. ارزیابی بعد اجتماعی اقتصادی از کیفیت زندگی با استفاده از دادههای آماری و روش تحلیل عاملی صورت گرفته است. همچنین بهمنظور ارزیابی بعد زیستمحیطی از کیفیت زندگی با استفاده از تصاویر ماهوارهای و دادههای مکانی، نقشههای مربوط به شاخصهای سبزینگی، دمای سطح زمین، آلودگی هوا و آلودگی صوتی استخراج شد و از تلفیق آنها شاخص نهایی بعد زیستمحیطی کیفیت زندگی به دست آمد. در ادامه بهمنظور ارزیابی بعد عدالت فضایی از دو شاخص دسترسی و اختلاط کاربری استفاده شد که به کمک این دو شاخص توزیع یکنواخت و دسترسی به کاربریهای خدمات شهری اندازهگیری شد. درنهایت بهمنظور اولویت بندی و ارزیابی محلات براساس شاخص های استخراج شده برای هر بعد از کیفیت زندگی شهری از روش SISPOT استفادهشده است. علاوه براین بهمنظور ارزیابی توزیع مکانی شاخص نهایی کیفیت زندگی از تحلیل خودهمبستگی مکانی موران (ASIL) استفادهشده است. نتایج بدست آمده برای شاخص نهایی بعد اجتماعی اقتصادی از کیفیت زندگی نشان می دهد محلات سازمان آب، اکباتان، آپادانا و پونک در وضعیت مناسب تری نسبت به محلات حصارک، کن و اندیشه قرار دارند. برای شاخص زیست محیطی نیز محلات واقع در ارتفاعات شمال منطقه و همچنین شرق منطقه ی 5 وضعیت مناسب تری نسبت به محلات واقع در مرکز و جنوب غربی منطقه مورد مطالعه دارند. نتایج بدست آمده برای شاخص نهایی عدالت فضایی نشان می دهد محلات مهران، فردوس، پونک شمالی و جنوبی در وضعیت مناسبی از نظر دسترسی و توزیع تسهیلات شهری قرار دارند، در مقابل در محلات شهرک نفت، مردآباد و کن شاخص عدالت فضایی در وضعیت بسیار نامناسبی قرار دارد. نتایج نشان میدهد توزیع شاخص کیفیت زندگی در سطح شهر خوشهای است و محلاتی که ارزش مشابه ای دارند در کنار یکدیگر قرارگرفتهاند. درنهایت برای بررسی میزان ارتباط شاخص نهایی استخراجشده برای هر بعد از کیفیت زندگی از تحلیل همبستگی استفاده شد. که نتایج نشاندهندهی وجود همبستگی بین شاخص اجتماعی اقتصادی با شاخص عدالت فضایی (454.0=r) و زیستمحیطی (771.0=r) است. بنابراین برای ارتقا شاخص کیفیت زندگی شهروندان لازم است تغییراتی در جهت بهبود ابعاد عدالت فضایی و زیستمحیطی شهروندان صورت بگیرد. درواقع ایجاد تغییرات اساسی در این ابعاد از کیفیت زندگی میتواند اختلاف کیفیت زندگی موجود در بین محلات فقیر و غنی را کاهش دهد و زمینه های لازم را برای بهبود وضعیت موجود کیفیت زندگی شهروندان را فراهم کند و باعث بهبود شاخص عدالت در تمام جنبه های کیفیت زندگی شود.