NOTES PERTAINING TO PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC.
Text of Note
چاپی
INTERNAL BIBLIOGRAPHIES/INDEXES NOTE
Text of Note
کتابنامه: ص.۱۳۵ - ۱۳۴ ؛ همچنین بصورت زیرنویس
DISSERTATION (THESIS) NOTE
Dissertation or thesis details and type of degree
کارشناسی ارشد
Discipline of degree
، علوم حدیث، گرایش نهجالبلاغه
Date of degree
1390/90/02
Body granting the degree
، دانشکده علوم حدیث(شهرری)
Text preceding or following the note
۱۹
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
شناخت عقلانیت از منظر نهجالبلاغه، معرفتی در راستای شناسایی عقل از دیدگاه قرآن کریم و زمینه ساز بهرهمندی صحیح، از این عطیه ارزشمند الهی است.چنین بهره وری از عقل، روشنگر راه رستگاری از گمراهی و یاریگر انسان در طی مسیر الی الله خواهد بود. مطالعه و تحلیل معانی، مراتب، آثار، آفات ، جایگاه و نقش عقل لازمه بهره مندی صحیح از این حجت الهی است. کسب چنین معرفتی با دامنه بیان شده، ضرورت بهره گیری از قرآن کریم و دیگر منابع معتبر دینی را مطرح می کند. منابعی که حاوی سخنان رسول گرامی ، وصی ایشان و دیگر ائمه معصوم باشد .در این راستا، کتاب گران سنگ نهج البلاغه یکی از غنی ترین منابع، جهت دستیابی به کلام امیر سخن، علی(ع)است . سخنان امیرمؤمنان در این کتاب، همراه با سخنان شارحین نهجالبلاغه، مهمترین منابع این پژوهش هستند .ساماندهی این رساله بر اساس فرضیات زیر طراحی شده است: در نهج البلاغه، تقسیمات و مراتبی برای عقل و عقلانیت مانند مطبوع و مسموع، معاش و معاد، وعایه و رعایه، پنهان و غائب، کامل و ناقص، ...مشاهده یا برداشت می شود که می توان همه این تقسیمات و مراتب را در دو قسم عقل نظری و عقل عملی گنجاند.از منظر نهج البلاغه، گرانبهاترین گوهر و ثروت آدمی عقل است و عقلانیت سبب دستیابی به شناخت حقیقی و عامل نجات انسان از اسارت هوای نفس و دنیا پرستی است .در نتیجه، عقلانیت از منظر نهج البلاغه دارای جایگاه ارزشمندی در هدایت انسان و شناخت پروردگار بوده و نقش مؤثری در کسب مواعظ انبیاء و اجرای احکام الهی دارد.از منظر نهج البلاغه عقلانیت سبب بروز آثاری مانند هوشیاری، ژرف اندیشی، پند پذیری، نگهداری و بهره مندی از تجربه ها، نظم در امور، مسئولیت پذیری، ...در زندگی فردی و اجتماعی انسان می شود.در نهج البلاغه لغزش گاه هایی مانند هوی نفس، آرزو های دراز، ترک جهاد، غرور و خود پسندی، طمع، شوخی و مزاح گناه آلود، ...آفات عقل و عقلانیت معرفی شده اند .معنای لغوی عقل مانند حفظ و نگهداری و معنای اصطلاحی آن مانند قوه تشخیص و تعاریفی برگرفته از خواص عقل، در نهج البلاغه مشاهده می شود .فصل اول این رساله، به این معانی همراه با تعاریف متکلمین و فلاسفه از عقل اختصاص یافته است .در فصل دوم، مراتب و اقسام عقلانیت با بررسی اقسام و مراتب عقل مانند وعایه(و رعایه)و روایه، مطبوع و مسموع،معاش و معاد، کامل و ناقص، حاضر و پنهان، عدل گرا، ...مورد بحث قرار گرفته است .در فصل سوم، جایگاه عقل در هدایت انسان و نحوه راه یابی به عقلانیت مورد کاوش قرار می گیرد .فصل چهارم به آثار عقلانیت در زندگی فردی و اجتماعی انسان از منظر نهجالبلاغه تخصیص یافته است .برای بررسی این امر در حیطه زندگی فردی بشر، آثار عقل در بعد عبادی، تربیت اخلاقی، تأمین معاش و آسایش وی و برای کاوش این امر در زندگی اجتماعی انسان، این آثار در آداب معاشرت و برخوردهای اجتماعی و مبحث موضع گیری های سیاسی بررسی شده است .در فصل پنجم آفات عقلانیت یعنی، هوی نفس، دنیاپرستی، آرزوهای دراز، ترک جهاد، غرور و خودپسندی، ...و همچنین نحوه حفظ و زنده نگاه داشتن عقل بررسی شده است.مهمترین نتایج و نظریههای حاصل از این پژوهش عبارت است از: هر یک از معانی عقل مانند عاقبت اندیشی، عدل،...، رفتار و عملکرد صحیحی را برای انسان تبیین می کند. هر یک از اقسام و مراتب عقل مانند عقول حاضر و پنهان، حامل دو پیام است .پیام اول حکمتی است که در معنای آنها نهفته است و پیام دوم، دیدگاه و بینش مسبب تقسیمات است که به مخاطب منتقل می شود .عقل از منظر نهجالبلاغه دارای جایگاه ارزشمندی در هدایت انسان و شناخت پروردگار است.این حجت درون، همچنین نقش مؤثری در درک مواعظ پیامبران و اجرای احکام الهی دارد .پوشاندن عیوب اخلاقی، از بین بردن هوی نفس، پند پذیری از موعظه ها،تامین معاش از نتایج و آثار مهم عقل در زندگی فردی آدمی است .مشورت با دیگران، حفظ اسرار، حلم و بردباری، عدالت، اعتدال در عمل، دوراندیشی از مهمترین آثار و نتایج عقل در زندگی اجتماعی بشر است .حفظ اسلام، دفع فتنه و شبهه و تردید و خرافات، تغییر نظام فاسد از مهمترین آثار و نتایج عقل در موضع گیری های سیاسی، اجتماعی افراد یک جامعه است